Plaka tektonikoaren teoria eta plaka litosferikoak

Plaken tektonikoaren teoria eta plaka litosferikoen ertz motak

               

Plaken teknikoa teoria, teoria geologiko bat da, non, litosfera, lurreko azken geruza, non bizitzen garen, eta zeinen gainean kontinenteak| eta ozeanoak finkatzen direnak, nola dagoen eratuta azaltzen duena.

   

Teoriak, ez dauka egile bakarra,ikerlari asko egin zutelako, baina kontinenten jito teoria eta  ozeanoen hondoaren hedapenaren teoriez oso informazio asko lortu zuen. Beraz, Wegener eta Hess, bere gurasoak direla esan dezakegu. Teoria, 1968an argitaratu zen.

Teoria hauen arabera, lurra, 15 plaka handietan eta 43 plaka txikietan banatuta dago. Plaka hauek, ertz gutxi gorabehera zehatzak dituzte.

Plaka litosferikoak,  beti mugitzen ari dira, oso motel baina gelditu barik. Plaken ertzetan, fenomeno desberdin gertatzen dira, eta fenemenu hauek    eta hau plaketako tipoen mendean dago. Hiru dira, dibergentea, konbergentzia, eta ebakidurakoa.

Dibergentean, plakak banatzen dira, eta dortsal ozeanikoak sortzen dute. Adibidez, atlantikoko dortsala, oso famatua da. Fenomeno honek, ozeanoen hedapena, tarteko sismikotasuna eta bolkanismo handia sortzen du.

Konbergentean, plaken ertzak elkarren kontra talka egiten dute, eta plaka bat, bestearen barruan hondatzen dira. Subdukzio-eremuak sortzen dira, adibidez, ozeano barean edo hego amerikako kostan. Sismokotasun handia, eta bolkanismoa dira bere ondorioak.

Konbergentean, ere beste fenemeno bat gerta dezake. Plakak elkarren kontra talka egiten dutenean, comprimitu ahal dira, eta horrela, orogenia sortzen da. Orogeniaren bidez, mendiak sortzen dira.

Azken fenomenoan, ebakiduran,  faila eraldatzaile bat sortzen da. Hemen, litosfera ez da produziten ezta hondatzen. Famatuena, San Andreseko faila da.

Proba asko egin dira, teoria hau demostratzeko. Batzuk, kontinenteen ijitoko bezalak dira, hau da, kontinenten ertzak, animalien fosilak..etab.

Baina, ere, teoria hau ziurtatuta da, ozeanoen eremu magnetikoen bidez. Ozeanoen litosferan, desberdin polalitate aurkitu dira, eta hau, lurrazaleko jarraitutako altsumaren  proba bat da. Lurrazaleko jarraitutako altsuma, plaketako ertzen gertatzen diren fenomenuen ondorioz dira.